گروه سفر آماتوری:تئوری بازی ها

دونکته اینکه .. خرده دانش مانند خرده پول خیلی جاها بدرد نمی خوره .. یادمه جایی مطرح کردم که شطرنج یک بازی با برآیند صفر است .. مادر پرسید چرا برآیند صفر - مادر کیانا دبیر ریاضیات است - واقعا پاسخی نداشتم چون از نظر خودم هم باید برآیند یک باشد، یکی می برد و یکی می باخت. جواب نداشتم چون از تئوری بازی ها اطلاع نداشتم...

در تئوری بازی ها game theory فرض می شود که هدف هر بازیکن آن است که بردهای خود را هرچه بیشتر یا باخت های خود را هرچه کمتر سازد. ساده ترین بازی ها آنهایی است که بین دو فرد یا دوتیم برقرار می شوند که باخت یکی از آنها برد دیگری است. این نوع بازی را بازی دو نفره با برآیند صفر می نامند چون آنچه را یکطرف می برد، طرف دیگر می بازد و به عکس. در واقع ارزش کلی بازی زیاد یا کم نمی شود.

در روزمره زندگی مردم با یکدیگر در حال رقابتند و قاعده هایی وجود دارد که بازی باید بر اساس آن انجام پذیرد و نتیجه ها از حرکت و راهبردهای حریف نتیجه می شوند. نظریه بازی شاخه ای از ریاضیات در ارتباط با احتمال زیان در وضعیت های سردرگم و همراه با تردید است و game theory را بدان جهت بر آن نهاده اند که سردرگمی های بسیاری در دنیای واقعی با ساختار بازی هایی مثل پوکر، شطرنج، دوز و بریج شباهت دارند.

در تئوری بازی ها مسائلی با برآیند ناصفر هم وجود دارد، این مسائل کمی پیچیده تر از بازی دونفره با برآیند صفر است. در این بازی باخت یک بازیکن لزوما با برد های بازیکن دیگر مساوی نیست یعنی ارزش کلی بازی در سراسر بازی لزوما یکسان باقی نمی ماند. مثال معروفی با برآیند ناصفر وضعیت زندانیان است :

دو زندانی مظنون به سرقت را در نظر گیرید که در زندان های جداگانه بازداشت شده اند و قابلیت ارتباط باهم ندارند. اگر یکی شریک جرم خود را لو دهد آزاد می شود و دیگری به ده سال زندان محکوم می شود. اگر دو بزهکار اقرار و تقاضای بخشش کنند هر یک به پنج سال زندان محکوم و اگر هیچکدام اقرار نکنند فقط برای حمل اسلحه به یک سال حبس محکوم می شوند. اگر شما یکی ازین زندانیان بودید چه می کردید ؟ یک تئوریسین بازی باید راهبردی را انتخاب کند که کمترین بیشینه باخت های ما باشد یعنی مینیماکس ما یا بیشترین  کمینه بردهایش یعنی ماکسیمین خودش.

بدون تردید زمانی خواهد رسید که نظریه بازی ها اهمیت روزافزونی در مسائل بسیاری از زندگی همراه با رقابت و سردرگمی داشته باشد. جان ویلیامز می نویسد : مفهوم استراتژی و تئوری بازی، جهت یابی ارزشمندی به اشخاصی می دهد که باید درباره سردرگمی های پیچیده فکر کنند.